V

VALERIAAN

Valeriana officinalis
20 juni; Valeriaan

Dit schermkruid koestert niet de eigen lust,
al weet het van de nerven der neurosen;
haar witte bloesems nijgen soms naar blozen
als men haar roemt als bron van zielerust.

Moeras en broek heeft ze als plaats gekozen,
waar onweerlegd een boze geest in steekt,
wier macht zij stil maar onvermoeibaar breekt,
opdat geen plant zijn magisch gif zal lozen.

Gewijde vleugels, ingetogen veren,
in deugdzaamheid en vredigheid ontvouwd,
in haar verstilt het dagelijks begeren.

En wie gedwee op haar beraad vertrouwt,
zal in de ziel geen evenwicht ontberen,
hoezeer de wereld scheve torens bouwt.


Frans Hoppenbrouwers
Calendarium poeticum, SUN, Nijmegen, 1998




VELDGRAS

Het veldgras

Zomergloed verteert de dagen

maar 't veldgras woekert oneindig voort.

De boer stapt met mishagen

de landweg door, grimmig, verstoord.

De onverdelgbaar boze gewassen

paarsblauw, goudgeel en rood:

ik smeek U, laat ze nietig wassen

en spaar ook mij van de dood.

Gery Helderenberg

Verzamelde gedichten, Gottmer, Nijmegen / Orion, Brugge, 1978

VEDERES

Hortus conclusus

[....]

Zoo rondt zich het rijgsel:

de blanke bevende berken gegrepen

door allesvervlechtende bruidssluierranken

om goudenregen, hangend, omvangend

het vedereschloover, de milde kastanje,

den wilden wingerd en woekerende rozen,

met bloemige trossen.

De peer is gedoornd, het vlienderscherm siert

de kroon der robinia vol rozenkransen.

[....]

Christine D'haen

Ick sluit van daegh een ring, Sonneville/Nijgh  & Van Ditmar, Brugge/Den Haag, 1975

VERBENA

Gij leert mij de taal van de kruiden

Gij leert mij de taal van de kruiden,

verbena en marjolein,

de drank van de wereldse bruiden,

de wortel vol gal en venijn,

de zalf voor de moeden, die lijden

aan waanzin, liefde en haat;

uit alle weet gij te bereiden

een heul, die in ''t Cruydenboeck' staat.

Dit hebt gij in letters geschreven...

Maar welk is de juiste maat?

Hoe redt het vergift ons het leven,

hoe weet ik waar 't doodshoofd gaapt?

Julia Tulkens

Yggdrasil, Heideland, Hasselt, 1977

VERGEET-MIJ-NIETJE

Vergeet-mij-niet

Vergeet mij niet als ik zal zijn vergeten,
en plant, liefste, op mijn graf vergeet-mij-nieten:
haar wortels zullen naar mijn lichaam schieten,
ik zal van toeten noch van blazen weten.

Ik word van alle kanten opgevreten,
jij zult de planten op het graf begieten –
maar als je wist wat wormen achterlieten
dan zou je ziek zijn en vandaag niet eten.

Een wortel boort zich lijzig door mijn oog
en wormen zitten aan mijn hart te zagen:
het wordt zo licht in mij die zoveel woog.

Slechts wat hier uit mij bloeit zal nog gewagen
van hem die ’t leven minde en er op spoog:
wil dan mijn bloemen in je haren dragen.

Max Schuchart
Tijd van leven, Heideland, Hasselt, 1964


VIJGENBOOM

Eerst de vruchten dan de bladeren

De wolfskinderen dronken hier
de dromen van hun stad al in

in deze dunne stammen schuilden
een moeder en haar vluchteling

onder deze takken brak een man niet
onder verleiding en bedreiging

bladeren bedekten reeds
je voorgangers hun vernedering

je hoeft alleen maar te geloven
dat je al kreeg waar je om vraagt

omring de vijgenboom met zorg
en neem de vruchten die ze draagt.


Thomas Möhlmann
Project Tuin der poëten, Antwerpen, 2015


VINGERHOEDSKRUID

Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea)

Zo’n naarstige huisvrouw tref je maar zelden,
langs haar hele lijf lilarood naaigerei,
maar nader omzichtig haar schoonheid,
ze kan zich ontpoppen als giftige heks,
zelfs een vingerhoed vol is al dodelijk.

In sterke verdunning gebruikte de middeleeuwer
haar tegen vallende ziekte, een duivelse kwaal,
maar haar zegetocht is pas begonnen
in 1775 toen een dokter uit Birmingham
met haar gif een vrouw van waterzucht had genezen.

En wees gerust, je vindt haar op trektocht
bemoedigend langs bermen en hellende wegen,
waar je ook wel het meisje vindt
dat de knoop aan je broek wil naaien.


Lou Vleugelhof
De Tweede Ronde, 7de jaargang, nummer 4, Amsterdam, 1986


VIOLIER

Verkleurde aquarellen (V)

Onder de verschroeide moerbeiboom
zonder water uit de Chinese stroom

op ’t pleintje waar de zomernacht valt,
vergaat men in dromen van kobalt.

Voor tuinmuren geurt de violier
op de maat van twee over hard plankier.

Men zwijgt. De huisbel scheurt de lucht.
Een vogel plots, een engel op de vlucht.

De rosse waker ligt boos getemd.
Ik blijf de knaap, verveeld, onbestemd.

De herder heeft allure: een oud prelaat,
mooie hand, verrimpeld gelaat.

De pastorie staat donker omwald,
de hangbrug op, paard en karos gestald.

Ik proef uit kristal de zware Pomerol.
De hemel hangt van droefheid overvol.


Gery Helderenberg
Verzamelde gedichten, De Gulden Veder, Gottmer/Orion, Nijmegen/Brugge, 1978


VLAMBLOEM

Soms bloeit een vlambloem

Soms bloeit een vlambloem
midden de distels,
midden de puinhopen
op het praalbed van deze aarde
waarin sinds eeuwen
kevers en larven
zich in brandangst verbergen
eer zij sterven.

Maar wij wanhopen niet,
wij, knechten van de dood,
wij bouwen aan een oeverloos heelal,
een duizendvoudig koninkrijk
waarin wij kunnen wonen.


Pieter G. Buckinx
Dietsche Warande & Belfort, 122ste jaargang, nummer 2, Antwerpen, 1976



&

x

In de nadag in de tuin in de tuinstoel zat ik,

    de zonnebloem had haar gezicht naar de zon gewend

gele vlambloemblaadjes om een donkerrood midden

    lijkend het meest nog op een schotelmicrofoon,

iets steekhoudends zeggen daarin,

    worteldraadjes met het dingendodenrijk verbonden,

dat wij handelaars in gratisgoud, zon,

    dat wij kweetnieters zijn dat weet ik dat weet ik zo goed.

Frans Kuipers

De Lach van de Sfinx, Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2021

VLAS

Dreischor

Schorblauw tuimelt uit de lucht. Sneeuwvazen raken leeg, worden

Opgeborgen. Water sijpelt in de boezem. Polderlucht opent het

Wit van de tong, hekelt tussen het sinopel. Vlas brandt de horizon

Schoon. In het jonge riet wordt schoorvoetend de wijn ontkurkt.

Hans van de Waarsenburg

Schaduwgrens, Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2012

VLIEGENZWAM

De vliegenzwam

Uit twee keer niets
ontsproten:
cellen die
schuilen bij elkaar,
iele plaatjes
trillend in dauw.

Eenzaam
in schijn,
raken zijn zwamdraden
ondergronds
de broosheid
van anderen,
dragen zijn sporen
het herkennen van wie
het stellen moet
zonder groen
en blad.

Op kracht van
zijn precaire steel
deelt hij,
als het vuur
gedoofd is
uit de bomen,
vlammend rood uit
aan het bos.


X-tine Mässer
Gedichten, Opwenteling, Eindhoven, 2002


VLIER

Vlier

Voor wat de vlier omzwermt

is de bloesemlucht

een struik met vierende bladeren

alvast op de visite wacht

een schaal met fruit

waar straks een vlieg op landt

een luchtverfrisser die de ruimte vult

met het signaal -

aarde aan vliegend object

hier

Pim te Bokkel

De dingen de dingen de dans en de dingen, Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 2010


&

Vlier

Je moet vroeg opstaan voor je ziet
het gratievolle van de vlier,
het sierlijke, de overdaad,
het groen nog grijs van jeugd, de bloem
het witte bolstaan van verdriet.


Chris J. van Geel
Revisor, 10de jaargang, nummer 4, Amsterdam, 1983



&

O God, ik heb den geur der vlieren om me henen

O God, ik heb den geur der vlieren om me henen,

en mijn hart - God, gij kent zijn lijden, en Ge weet

hoe vaak het, schoon gelate', in pijn zijn dagen leed-,

is als een appel-boom, met pralend licht omschenen,

die blij zijn branken breidt, waar roze en blank vereenen

hun perel-kleuren in 't teêr weemlend bloemen-kleed...

Zoo is mijn vrucht-zwaar hart een vreugde-boom, en breed

is om zijn kruin de vlieren-geur'ge dag verschenen.

O God, die glanzend thans van aangezichte zijt

bij dezen zomer-dag vol rechte honig-geuren;

Gij, die Uw rijke hand ter zegeninge breidt

en mij naar 't hel gelaat des zomers 't hoofd liet beuren.

- o God, maak mijne dage' éen als dezen, wijd

gelijk een groot paleis met zonnig-open deuren....

Karel van de Woestijne

Verzamelde gedichten, Manteau, Brussel, 1978

VLIJTIG LIESJE

Ruiker

beschilderd linnen met vuren lat omlijst,

een vierkante meter onaards paradijs.

een gloedvol betoog voor dahlia's, elke

tuil bruidsboeket, zevenklapperzon aan zet.

vlijtige liesjes zijn kind aan huis. chrysanten

van nooit smeltend sneeuwwit, 'n wauwelend

seringenwoud, vergeet-mi-nietjes, de kleine

lapsussen van het licht. geplukt vóór en

achter de ogen, in de binnentuinen van

tureluurse pret. het enthousiasme waarmee

ze het hoofd erbij neerleggen, verwelken.

de huiskamer straalt: kaarsen op tafel

en in de kastanjelaren. geliefden luisteren

naar wat de maan losweekt in het hart van

de nachtegaal. de schilder wist alle emoties

uit zijn penseel. vluchtigheid zonder weerga.

Mark Meekers

Bodemloos blauw, Uitgeverij P, Leuven, 2016

VLINDERSTRUIK

Eromheen vleugels
de vlinderstruik betoont zich
oesterachtig stil


Bert Bevers
Hortus Conclusus, Kleinood & Grootzeer, Bergen op Zoom, 1999


&


Buddléia

Wat weten vlinders van augustus?
De buddléia bloeit, ze nemen het
ervan. Je dochter kan dat eigenlijk
niet aan, zo ijl zo flinterdun

haar jurk. Je bent haar vader maar
kunt kijken als een man. Waar eindigen
haar poten? Hoge zomen vangen wind,
de zomer raakt nu op z’n bangst.

Ze fladdert weg, je kijkt haar na zoals
de vriend die laatst iets ongelukkigs
zei toen zij op haar fiets passeerde.

Later als het licht de middag heet
en scherp maakt bij de sloot aan gene
zijde jaagt een man bij de buddléia’s.


Victor Vroomkoning

Oud zeer, Manteau, Antwerpen/Amsterdam, 1993

VOEDERWIKKE

Graan en peulvruchten

De aarde brengt veel soorten graan en peulen voort:

    de bonen van Poitiers; Italië's kekers;

de blinde linzen; erwtjes die de buik beroeren;

    de lichte nierboon; en de voederwikke.

Schraal is de wintertarwe, vol het zomers koren;

    rank rijst de haver; gerst blijft aan de grond.

Bernard Silvestris vertaald door Piet Gerbrandy

De kosmos geschreven - Een twaalfde-eeuws scheppingsverhaal, Damon, Eindhoven, 2021

VOGELMELK

Overkant

Voorlopig is zo'n waanzin nooit

waarin de rivier vóór de bergen

- veilig en in totemwoorden verkleed -

het verdriet van echo' weerkaatst

wijsheid is niet meer gezocht

berichten blijken onvindbaar

en in vogelmelk verbleekt

zuurstof tot wolken en argwaan

hoewel het spreken teleurstelt

roepen wij toch namen over het water

maar alleen de slang steelt

stilte uit het pardijs

Wouter Kotte

Nachtwacht, Bosch & Keuning, Baarn, 1978

VOSSENSTAART

Het is het gras

Het is het gras dat je verwart:

of het struis- of zegge is,

een vossenstaart in een veld vol haver,

en of het zwenkt misschien, of kruipt -

ik denk, zeg je, het is gewoon maar waaigras

dat meebuigt met de wind.

Zelf hurk je tussen halmen als een kind

dat niet wil buigen tot alles stopt met botten

en bewegen, tot je de soortnaam vindt

te midden van het ruisen en het zoemen

om je heen. Je staat alleen, ik in de schaduw

van een boom die heel goed een eik of beuk

zou kunnen zijn. Ik kom in de verleiding

je naam te willen zeggen, en: kom toch,

kom nou toch bij mij.

Marc Reugebrink

Het Liegend Konijn 2023/1, Uitgeverij Pelckmans, Kalmthout, 2023

VROUWENMANTEL

Vrouwenmantel

Als ik dood ben, niet nu,

later als ik dood ben

wil ik zo'n platte granieten zerk

hak het aanrechtblad maar uit de keuken

en plant vrouwenmantel in de  gootsteen op mijn graf

stevig in de aarde drukken

en goed water geven

Myrte Leffring

Om je schouders hang ik de nachten, Van Gennep, Amsterdam, 2015

&

Vrouwenmantel

stut, beschut, om onder te schuilen
bij blauwe plekken, butsen en builen
blaardoorprikker, wondenlikker, tranentrekker, troostverstrekker
als ik wankel als ik kantel wortelt mij de vrouwenmantel


Helma Snelooper
Opvouwbaar bos, www.opvouwbaarbos.nl, Hummelo, 2019

VUURDOORN

Afloop 2

De opgezette man stond voor het raam,

zag in de tuin de vuurdoorn beven.

Er zat een gele vogel in

die van de bessen at.

De man wou wel weer leven.

Kan troost zo simpel zijn?

Er is een pijn die bijna

zichzelf verdooft, er is een weten

dat geen behoefte heeft het liefste,

als 't voorbij is, te vergeten.

Jan Eijkelboom

Tirade, Rotterdam, 1982